Nếu hỏi về lỗi phổ biến nhất, cũng như vấn đề phổ biến nhất mà những người chụp chưa có nhiều kinh nghiệm gặp phải khi chụp ảnh, đó chắc chắn sẽ là lỗi rung tay khiến ảnh bị mất nét, nhòe, hiện tượng mà kể cả những người không biết cầm máy cũng có thể nhận ra. Thực vậy, trừ phi có một kỹ thuật tốt, thiết bị đầy đủ (và đắt tiền), nếu không thì việc rung tay khi chụp ở tốc độ thấp có thể xảy ra ngay với những tay máy vững vàng nhất. Khổ nỗi, đây lại là lỗi khó có thể khắc phục nhất, hầu như chỉ có thể khắc phục bằng cách…chụp lại.

Ảnh bị rung luôn là một vấn đề mà người chụp ảnh phải đối diện
Bài viết này sẽ chia sẻ một vài tips nho nhỏ trong việc hạn chế những bức ảnh bị rung/nhòe.

Sử dụng tiêu cự ngắn trên lens

Nếu bạn có một lens zoom với dải zoom rộng, và phải chụp trong điều kiện ánh sáng không tốt, cách khả dĩ nhất để giảm việc ảnh bị nhòe là đẩy về một tiêu cự càng ngắn càng tốt. Hiện tượng ảnh rung thường có thể hạn chế hoặc loại bỏ hoàn toàn ở tốc độ 1/(tiêu cự x hệ số crop). Ví dụ bạn có một ống kính kit tiêu cự thay đổi từ 18 đến 55mm. Không xét đến tính năng chống rung của ống kính, muốn đạt được ảnh nét tốt, tốt nhất tốc độ chụp phải là từ 1/(18x1.6=28.8)s (với crop 1.6 của máy Canon, máynikon là 1.5) tới 1/(55x1.6=88)s. Rõ ràng là ở một tiêu cự ngắn hơn ta được lợi khá nhiều về khả năng chống nhòe hình. Đó là chưa kể với các ống 2 khẩu (có khẩu độ nhỏ nhất thay đổi theo tiêu cự), với tiêu cự nhỏ nhất ta thường có khẩu độ lớn nhất, qua đó tăng lượng sáng vào cảm biến, có thể tăng được tốc độ chụp hơn.

Hãy sử dụng tiêu cự ngắn nhất của lens zoom nếu nó không ảnh hưởng đến bố cục

Sử dụng chế độ chống rung trên máy ảnh/ống kính

Nikon/Canon không tích hợp tính năng chống rung trên các body của họ, nên nếu muốn có tính năng này, chúng ta phải mua các lens với chức năng chống rung được tích hợp trên đó. Mức chi thêm tiền cho tính năng này thay đổi tùy từng loại lens, có khi rất rẻ (như trên ống kit 18-55 IS, 18-55VR), cho tới rất đắt (phiên bản IS đắt gấp đôi phiên bản không có IS với ống 70-200 f4, nikon thì ống 70-200VR II đắt hơn cũng ở mức tương tự so với ống 80-200), đó là điều dễ hiểu vì những lens tiêu cự dài thì cần cơ chế ổn định hình ảnh phức tạp hơn nhiều các ống có tiêu cự ngắn.

Hệ thống chống rung góp phần đáng kể vào giá thành của ống kính

Với những ống kính này, nếu có thể, hãy chọn phiên bản không có IS
Với các dòng máy của Pentax, chức năng chống rung đã được đưa trực tiếp vào body nên không cần cơ chế ổn định trên các lens nữa.
Hiệu năng của các hệ thống ổn định hình ảnh ngày nay rất đáng khen ngợi, có thể lợi cho người dùng từ 2 -3 stop (khoảng 4 – 8 lần tốc độ yêu cầu như ở phần đầu bài viết đã nêu). Do cơ chế này không phải là rẻ, nên chúng tôi khuyến cáo chỉ nên cố gắng mua các lens có cơ chế ổn định hình ở tầm mid-tele (tiêu biểu là 70-200), còn cơ chế này ở tầm tiêu cự ngắn hơn thì không thực sự cần thiết, và với tầm tiêu cự dài hơn thì quá đắt đỏ so với việc sử dụng chân máy.

Sử dụng tripod

Một giải pháp chắc ai cũng biết, và phải biết đầu tiên khi nói đến việc chụp ảnh phong cảnh/phơi sáng/sự kiện.

Cần có chân máy để chụp ảnh phơi sáng
Một tripod tốt sẽ giúp hệ thống máy ảnh/ống kính không chịu tác động của sự rung tay. Tuy nhiên, khi đặt chân máy ở những nơi có nhiều yếu tố bất lợi như gió to chẳng hạn, cần có thêm một mức tải phù hợp đặt vào chân giữa của chân máy để ổn định cho cả cụm thiết bị. Một điều mà những người thích chụp ảnh ở trên nóc nhà cao tầng hay ở bờ biển cần lưu ý.

Nên có thêm tải vào để ổn định tripod
Khi sử dụng chân máy, tốt nhất nên tắt tính năng chống rung của máy ảnh cũng như của ống kính, vì nhiều khi nó phản tác dụng, khiến hình ảnh bị mờ nhòe, ngoài ra gây tốn pin khá nhiều, điều mà người chụp phơi sáng phải rất chú ý.

Sử dụng flash

Đây là cách mà các nhiếp ảnh gia hay những tay máy chuyên nghiệp thường sử dụng trong các shot hình của họ. Công dụng của flash không đơn thuần là tăng tốc độ chụp, hay chiếu sáng những vùng tối trên khung cảnh, mà nó còn một công dụng khác, đó là “bắt chết” mọi chuyển động. Hiệu ứng thú vị đó đến từ tốc độ của ánh sáng khi đi đến vật thể và hắt ngược trở lại vào cảm biến máy ảnh.

Flash là lựa chọn hàng đầu khi muốn bắt dính chuyển động
Không có một chuyển động nào nhanh hơn tốc độ ánh sáng, do đó toàn bộ ánh sáng của vật thể bị chiếu flash trong thời gian đèn phát sáng được phản chiếu lên máy ảnh là hình ảnh của vật thể đó trong đúng 1 thời điểm rất ngắn ấy, quãng thời gian đủ “bắt chết” cả chuyển động của những cú nhảy lên cao hay những động tác nhanh nhất của 1 võ sư.
Nhược điểm thấy rõ của phương pháp này là toàn bộ vùng ảnh không nhận được ánh sáng từ đèn flash sẽ có cường độ ánh sáng yếu hơn rất nhiều, và qua cơ chế đo sáng của các dòng máy ảnh, nó sẽ khiến trên ảnh lúc này chỉ có phần vật thể được chiếu sáng là xuất hiện rõ, phần phông nền và rìa ảnh có thể không nhìn thấy gì. Điều này càng rõ hơn nếu ta đặt tốc độ màn trập càng nhanh.

Nếu không có flash, sẽ cực khó chụp những hình ảnh thế này
Dẫu sao thì đây là một trong những cách hiệu quả nhất để hạn chế hiện tượng rung/nhòe trong chụp hình.

Sử dụng công cụ hỗ trợ

Những công cụ hỗ trợ trước đây thường được thiết kế cho những tay máy quay phim hơn, vì yêu cầu ổn định của những thước phim cao hơn nhiều so với những bức ảnh. Tuy nhiên, gần đây, với việc lượng người dùng thiết bị (thân máy/ống kính) “khủng” xuất hiện ngày càng nhiều, thì nhu cầu chống rung máy ảnh khi không có sự trợ giúp của chân máy đã gia tăng nhanh chóng. Nắm bắt nhu cầu đó, nhiều thiết bị chống rung chuyên biệt đã được ra đời với hiệu năng đáng kinh ngạc.

Công cụ hỗ trợ có hiệu năng đáng kinh ngạc, nhưng rất cồng kềnh
Giá thành và cân nặng của những bộ công cụ hỗ trợ này rất đáng kể, nên người viết không khuyến cáo sử dụng trong nhiều trường hợp, và chỉ nên dùng nó với những dịp đặc biệt hoặc với người dùng chuyên nghiệp. Do đó, khi cần, hãy đi thuê! Dịch vụ cho thuê công cụ hỗ trợ đã bắt đầu xuất hiện tại Việt Nam và có thể dễ dàng tìm thấy ở một vài cửa hàng đồ ảnh.
Cuối cùng, xin nhớ rằng, việc rung tay khi chụp hình không chỉ bị ảnh hưởng bởi kỹ thuật hay thiết bị, mà nó còn phụ thuộc nhiều vào “sức bền” đôi tay của những người cầm máy. Do đó, việc có một chế độ luyện tập thể dục thường xuyên sẽ có nhiều lợi ích không chỉ cho sức khỏe, mà còn cho cả những bức hình của bạn.